پدیده انقلابی Ajax

ایجكس فناوری جدیدی است كه تغییر محسوسی را در این سناریو به وجود میآورد؛ به این ترتیب كه به جای بارگذاری مجدد كل صفحه، فقط قسمتی تغییر میكند كه قرار است اطلاعات جدید را به نمایش درآورد.

اگر برنامه نویس وب هستید، لابد خبر دارید كه این روزها همه درباره Ajax صحبت میكنند. بعضی معتقدند Ajax یكی از اركان فنی موج جدیدی است كه به Web ۲.۰ معروف شده است. بعضی از سایتهای بزرگ مانند یاهو و گوگل هماكنون Ajax را به خدمت گرفتهاند، انجمنها و تریبونهای آنلاین مملو از مقالات و اظهارنظرهای مربوط بهAjax است و همزمان تلاشهای وسیعی در جریان است تا این فناوری جدید همچنان به صورت اپن سورس باقی بماند و انحصاری نشود. ● Ajax چیست؟ واژه Ajax با تلفظ <ایجكس> یا <ایژاكس> سرنام عبارت Asynchronous JavaScript and XML و به معنی <تركیب نامتقارن جاوا اسكریپت و>XML است. ماهیت صفحات وب و پروتكل HTTP به گونهای است كه به طور معمول وقتی درحال وبگردی هستیم، به ازای هر كنش و واكنش میان ما و سایتی كه در حال كار با آن هستیم، كل یك صفحه وب از نو بارگذاری و تازهسازی (refresh) میشود. ایجكس فناوری جدیدی است كه تغییر محسوسی را در این سناریو به وجود میآورد؛ به این ترتیب كه به جای بارگذاری مجدد كل صفحه، فقط قسمتی تغییر میكند كه قرار است اطلاعات جدید را به نمایش درآورد و كلیه عملیات ارسال اطلاعات و دریافت نتایج در پشت صحنه انجام میشود. در نتیجه هیچگاه صفحه سفید و خالی وب در فواصل كنش و واكنشهای هنگام كار با مرورگر دیده نمیشود و احساسی مشابه تجربه كار با یك نرمافزار دسكتاپ به كاربر دست میدهد. جادوی ایجاكس چیزی نیست جز یك فكر بكر و آن هم تركیب كردن جاوا اسكریپت و XML در قالب یك موجود نرمافزاری جدید. اصطلاح Ajax را اولین بار كارشناسی از شركت Adaptive Path به نام جسی جیمزگرت در مقالهای با عنوان <ایجكس؛ رهیافت جدیدی در برنامههای تحت وب> مطرح كرد و خیلی سریع مورد استقبال گسترده برنامه نویسان وب در سراسر جهان قرارگرفت. اعتقاد عمومی این است كه تاریخچه بهكارگیری تكنیك مذكور به پیدایش نرمافزار Outlook WebAccess و استفاده از فرمان XMLHttpRequest كه مایكروسافت ابداع كرده و در نرمافزار اینترنت اكسپلور بهكار رفته است، برمیگردد. اما امروزه اغلب مرورگرهای مهم و شناختهشده (از جمله فایرفاكس) از آن پشتیبانی میكنند و دیگر یك فناوری محدود به اینترنت اكسپلورر نیست. ● چرا Ajax این قدر اهمیت دارد؟ فناوری ایجكس جدید است و شگفتانگیز بهنظر میرسد. ولی در حقیقت كل این شعبده بر اساس فناوریهایی بنا شده است كه هماكنون موجودند: جاوا اسكریپت و XML. هر دوی این فناوریها تا حد زیادی باز هستند و منحصر به شركت خاصی نیستند. به همین دلیل این روزها تمام محافل دنیای برنامه نویسی مملو از مقالات و تحلیلهایی درباره Ajax است. به عنوان نمونه میتوانید صفحه نخست سایت موسوم به <كانال شبكه برنامه نویسان سان> را بازكنید. بیشتر این صفحه (در زمان نگارش این یادداشت) به مقالات و مطالب متنوعی درباره Ajax اختصاص یافته است. مجلات برنامهنویسی نیز مقالات متعددی در این زمینه منتشر كردهاند و سایتهای معروفی مانند O Reilly و xml.com نیز در این باره مطلب دارند. بنابراین ظرفیت بالایی برای تبدیل ایجكس به یك استاندارد جهانی وجود دارد. از این رو قرار است در تاریخ سیزدهم مارس سمینار مهمی در زمینه Ajax برگزار شود. اگر همین الان به سایت ajaxseminar.com مراجعه كنید، متوجه میشوید كه علاوه بر طراح این تكنیك، چندین برنامهنویس شاخص از شركتهای بزرگی همچون یاهو در آن شركت خواهند داشت. این فناوری از یك جنبه دیگر نیز اهمیت دارد. بهدلیل عدم نیاز به بارگذاری مجدد كل یك صفحه وب، مقدار دادههایی كه لازم است برای تكمیل یك Interaction میان كاربر و سایت مبادله شود، به شدت كاهش مییابد و این به معنی افزایش محسوس سرعت نرمافزارهای تحت وب، سهولت بهكارگیری اینترفیسهای مبتنی بر ایجكس و كاربرپسندترشدن آنها میشود. به همین دلیل این روزها اكثر پورتالهای بزرگ (مانند یاهو) مشغول طراحی اینترفیسهای مبتنی بر Ajax هستند. با این همه مزایای ایجكس به همین موارد ختم نمیشود. تصور كنید وقتی در طول شبانه روز میلیاردها بار فرآیند بارگذاری مجدد صفحات وب تعاملی در شبكه اینترنت تكرار میشود، استفاده از ایجكس چگونه موجب آزاد شدن پهنایباند اینترنت و در نتیجه میلیاردها دلار صرفهجویی اقتصادی در این زمینه میشود و این به نوبه خود انقلابی در عرصه وب و فضای سایبر به شمار میرود. این تحول در شرایطی اتفاق میافتد كه همزمان فناوریهای اینترنت پرسرعت همچون ADSL به شدت در حال رشد هستند. حال تصور كنید اگر فناوری ایجكس در مقیاس گستردهای مورد استفاده نرمافزارهای تحت وب قرارگیرد. آنگاه افزایش سرعت كار با اینترنت چند برابر خواهد شد. چنین تحولی میتواند اینترنت را به كامپیوتر دوم كاربران تبدیل كند. به گونهای كه برای آنها اجرای یك نرمافزار از روی وب تفاوت محسوسی با اجرای آن از روی كامپیوتر دسكتاپ نداشته باشد. در این صورت ممكن است واقعا بخش مهمی از توان پردازشی نرمافزارها، چه از نوع دسكتاپ و چه از نوع تحت وب به سیستمهای موسوم به Web Service واگذار شود. از این رو كسانی كه مبتكر و مشوق ایده وب سرویس بودهاند، این روزها انگیزه تازهای برای سرعت بخشیدن به این فناوری پیدا كردهاند و تلاش میكنند دو فناوری ایجكس و وب سرویس را بهیكدیگر پیوند دهند و راهكارهای تازهای بیافرینند. ● كدام سایتها از ایجكس استفاده كردهاند؟ دنیای برنامهنویسی وب هنوز درگیر هیجانات مربوط به آشنایی با این پدیده است و در حال بررسی مشكلات تكنیكی و هضم و جذب آن در بافت برنامههای تحت وب میباشد. به همین دلیل میزان استفاده عملی از آن چندان گسترده نیست. اما چون كارایی ایجكس دیگر برای همه ثابت شده است، حركتهای بزرگی در سراسر اینترنت به سمت استفاده از این فناوری در جریان است. از جمله اینترفیس نسخه دوم Yahoo Mail كه به نسخه بتا معروف است و فعلا در دسترس كاربران سرویس غیر رایگان یاهو قراردارد، از همین فناوری استفاده میكند كه به زودی اینترفیس جدید در دسترس عموم قرار میگیرد. سرویس Gmail و Google Mapنیز از این فناوری استفاده میكنند. منبع:activeidea.net